Sta je kreditni rejting drzave?

Sta je kreditni rejting drzave? 

Prije nekoliko dana, americka rejting agencija Standard and Poors je Crnoj Gori dala kreditni rejting BB-, dok su izgledi za naredni period izmijenjeni iz stabilnih u negativne.

Dok citate ovu vijest, vrlo je vjerovatno sljedece:

1. nikad niste culi za rejting agenciju Standard and Poors,

2. ne znate sto je kreditni rejting drzave,

3. pojma nemate sto znaci rejting BB- i to jos sa negativnim izgledima,

4. ne zanima vas sto to znaci za vas kao obicnog gradjanina.

Da bi pravilnije razumjeli definicije pomenute na pocetku teksta, pokusacemo da vam damo odgovore na ova pitanja koje cete u stvari razumijeti, a mozda cak i koristiti.

Standard and Poors - ko su, sto rade?

Prije 180 godina, zapocela je snazna industrijalizacija Sjedinjenih Americkih Drzava koja je bila finansirana kroz javno i privatno partnerstvo. Jedan od limitirajucih faktora je bila objektivna analiza podatka koje su kompanije imale. Tu je svoju sansu nasao Henry Varnum Poor, koji je 1868. godine objavio Prirucnik o zeljeznicama u SAD. Prirucnik je imao 442 strane i kostao je 5 dolara. U njemu su se nalazile sve vazne informacije o stanju zeljeznica u SAD-u koje bi bile zanimljive investitorima. Prirucnik je doradjivan svake godine sa svjezim informacijama, kako bi investitori imali inovirane podatke o svojim ulaganjima.

1906. godine Luther Lee Blake registruje Standard Statistic Bureau, koja je predstavljao centralizovani izvor informacija za investitore na Wall Street-u.

Nakon turbuletnih godina berzanskog kraha 30-tih godina proslog vijeka, 1941. godine se ove dvije kompanije ujedinjuju u Standard and Poor’s. Ostalo je istorija.

Danas, oni su jedna od tri najjace kreditne agencije u svijetu. Pored njih, posluju Fitch i Moody’s kreditne agencije, koje dominiraju svjetskim trzistem. 

Sto je kreditni rejting drzave

Prema definicija Standard and Poor’s, kreditni rejting predstavlja spremnost i sposobnost Vlade da isplati svoj dug na vrijeme i u potpunosti. Prilikom definisanja kreditnog rejtinga, analiza se fokusira na ucinak koju je  Vlada imala nad prethodnim ekonomskim i politickim ciklusima, kao i na faktore koji ukazuju vecu ili manju fiskalnu i monetarnu fleksibilnost, u odnosu na kurs buducih ekonomskih ciklusa.

Pet faktora koji cine temelj analize kreditnog rejtinga drzave su sledeci:

1. Institucionalna efikasnost i politicki rizici,

2. Ekonomska struktura i izgledi rasta,

3. Spoljna likvidnost i medjunarodna investiciona pozicija,

4. Fiskalni ucinak i fleksibilnost, 

5. Monetarna fleksibilnost.

Svaki od pet faktora se ocjenjuju, koristeci skalu od “1” (najjaci) do ‘6’ (najslabiji) bodova. Niz kvanititativnih faktora i kvalitativnih kriterijuma cini bazu za dodjeljivanje bodova. Zatim se kriterijumi oslanjaju na kombinaciju vec pomenutih bodova, u cilju formiranja politickog i ekonomskog profila drzave (prosjek politickog i ekonomskog rezultata), kao i na profil fleksibilnosti i ucinka drzave (prosjek inostranog, fiskalnog i monetarnog rezultata).  

Sto znaci rejting BB- sa negativnim izgledom 

Kada Standard and Poors nekoj drzavi odredi kreditni rejting BB- (kao sto je slucaj sa Crnom Gorom), to znaci da je drzava ocijenjena kao najbolja medju losim ocjenama; dodijeljna je takozvana spekulativna ili neinvesticiona ocjena. To znaci da je rizik investicije veci i da su troskovi zaduzivanja veci zbog rizika investicije. Drzava se suočava sa velikim nesigurnostima i stalne izloženosti negativnim poslovnim, finansijskim ili ekonomskim uslovima, što bi moglo dovesti nemogucnosti drzave u ispunjavaju finansijskih obaveza.

Dodajte tome da je izgled za naredni period negativan i dobicete otezavajuce faktore za nastavak ekonomskih reformi. Cekaju nas skuplja zaduzenja drzave, najavljenja otpustanja radnika iz javnog sektora, jaca kontrola naplate poreza, naknada i carina, manje investicija koje su podrzane od strane drzave.

Za obicnog gradjanina, poruka je veoma jasna: cekaju vas godine dodatnog stezanja kaisa. 

Savjet: Spremite se za naredne godine vec danas; pocnite da razmisljate dugorocno o potrosackim navikama.