Inflacija

Inflacija predstavlja porast opšteg nivoa cijena sto za posljedicu ima pad kupovne moći. Kako bi zastitili kupovnu moc gradjana, Centralne banke pokusavaju da odrze nivo inflacije od 2-3% na godisnjem nivou. Takodje, vlade se trude da povecavaju nivo zarada za iznos inflacije, kako gradjani ne bi osjetili porast nivoa cijena. 

Ako stopa inflacije raste, valuta ce gubiti na vrijednosti. Na primjer, ako je stopa inflacije 2% na godisnjem nivou, a 100 grama kafe kosta 1 EUR, za godinu dana ta ista kafa ce vas kostati 1 EUR i dva centa.

Sta se desava kada inflacija pocinje nekontrolisano da raste? Tada inflaciju zamjenjuje hiperinflacija; u tom slucaju, cijene rastu preko 5% na dnevnom nivou.

Ako se sjetimo dogadjaja u Jugoslaviji 90-tih godina proslog vijeka, znamo kako to u praksi izgleda. Ipak, nasa stopa inflacija je na trecem mjestu kada se gleda visina stope inflacije; kroz istoriju, desavale su se i tezi slucajevi hiperinflacije.

1. Mađarska (Jul 1946)

Mađarska je nakon Drugog svetskog rata preživela najveću inflaciju ikad zabilježenu u istoriji, koja je trajala od kraja 1945. do avgusta 1946. stopa inflacije je bila 41.9 kvintilion ( broj sa 30 nula) procenata. Cijene su se duplirale na svakih 15 sati. U novembru 1945. najveći apoeni su bili od 1.000 pengoa (tadasnja madjarska valuta), a u avgustu sledeće godine, tik prije uvođenja forinte, (današnja mađarska valuta), najveća novčanica je iznosila 4.000.000.000.000.000.000.000 pengoa (ukoliko brojite, ima tacno 21-na nula). Ukupna vrednost svih mađarskih novčanica u opticaju iznosila je iznosila hiljaditi deo američkog dolara (0,0001 $).

2. Zimbabve (novembar 2008)

U periodu od 2000. do 2009. godine ova afrička zemlja je imala godišnju stopu inflacije od neverovatnih 89,7 sekstiliona procenata (89.700.000.000.000.000.000.000.000 procenata) a novčanica sa najvećim apoenima je iznosila 100 hiljada triliona dolara (100.000.000.000.000.000 dolara). U jednom trenutku za novčanicu od 50 milijardi zimbabveanskih dolara mogle su da se kupe sve tri vekne hleba, a za 100 milijardi - tri jajeta! 

3. SR Jugoslavija (Januar 1994)

Inflacija u SR Jugoslaviji iznosila je čak 19.810,2 procenata, Narodna banka SRJ krajem 1993. godine na vrhuncu hiperinflacije izdala je novčanicu od 500 milijardi dinara sa likom Jovana Jovanovića Zmaja. Cijene ne su se udvostručavale svakih 16 sati. U tom periodu nemačka marka je postala nezvanično sredstvo plaćanja. Pojedinci su za platu mogli da kupe samo dve marke. Statističari su zabeležili da je običan koverat u decembru 1993. koštao 3,5 milijardi dinara. Prodavnice su bile prazne, a za teglu krastavaca trebalo je izdvojiti 2.100, za za dva litra mleka ili 200 grama senfa čak 500 milijardi dinara.

4.Njemacka (Oktobar 1923.)

4. Njemacka (Novembar 1992)

Nakon poraza u Prvom svetskom ratu, Nemačka je prolazila kroz svoju najveću ekonomsku krizu u istoriji. Januara 1921. u Njemačkoj su dnevne novine koštale 0,30 nemačkih maraka. U novembru 1922. iste te dnevne novine koštale su 70 miliona nemačkih maraka. I cene ostalih proizvoda rasle su na sličan način. U bankama je kurs američkog dolara u odnosu na nemačku marku iznosio 1 : 4.200.000.000.000. 

5. Grčka (oktobar 1944)

Nivo inflacije u ovoj zemlji je 1944. godine dostigao 8.500.000.000.000 procenata, a najveća novčanica je iznosila 100.000.000.000.000 drahmi. Nova drahma je uvedena 1953. a njen odnos prema staroj bio je 1 : 50.000.000.000.000.